Hi zoon,
Heb je ooit iemand iets horen zeggen dat mooi en positief klonk, maar waar je achteraf dacht: “Wacht eens even… wat betekent dit eigenlijk echt?” Misschien hoor je bedrijven praten over “operationele aanpassingen” in plaats van ontslagen, of politici die een oorlog een “vredesmissie” noemen. Dit zijn voorbeelden van Newspeak en Doublespeak: slimme manieren om taal te gebruiken om de waarheid te verdoezelen, te verbergen of te verdraaien. En waarom is dit belangrijk voor jou?
Laten we beginnen met Newspeak. Dit begrip komt uit het boek 1984 van George Orwell. In dat boek wordt een nieuwe taal gecreëerd om mensen te controleren. Woorden worden aangepast, geschrapt of omgedraaid, zodat mensen niet meer vrij kunnen denken. Als er geen woorden zijn om je gevoelens of ideeën te uiten, hoe kun je dan nog kritiek geven? Orwell bedacht het concept om te laten zien hoe taal als een wapen kan worden gebruikt.
Doublespeak is hier een uitbreiding van. Het is een samentrekking van Newspeak en doublethink, nog een term uit Orwell’s boek 1984. Het is een manier om de waarheid zo te verdraaien dat het minder erg klinkt of zelfs helemaal anders wordt geïnterpreteerd. Denk aan bedrijven die spreken over “kostenbesparingen” terwijl ze mensen ontslaan, of regeringen die zeggen dat ze “de democratie beschermen” terwijl ze juist vrijheden inperken. Het is taal die bedoeld is om je te misleiden. Een manier van manipuleren om je aan het juiste te laten twijfelen, en het verkeerde goed te praten en zelfs te laten doen.
Waarom is dit relevant voor jou? Omdat we in een tijd leven waarin je overal informatie tegenkomt. Sociale media, nieuws, influencers, bedrijven en politici – iedereen heeft een boodschap, en niet altijd is die even eerlijk. Je krijgt constant berichten te zien waarin woorden bewust worden gekozen om jou een bepaalde kant op te sturen. Soms wordt iets erger gemaakt dan het is, soms juist mooier.
Wat kan jij doen? Leer kritisch luisteren en lezen. Vraag jezelf af:
- Wat wordt hier echt gezegd?
- Welke woorden worden gebruikt en waarom?
- Worden er woorden gebruikt om iets erger of minder erg te laten lijken?
- Zijn er feiten die worden verdraaid of weggelaten?
Jij hebt de kracht om door woorden heen te kijken en zelf te bepalen wat je gelooft. Laat je niet zomaar meeslepen door mooie taal of slimme formuleringen. Blijf vragen stellen en blijf nadenken. Taal is macht, en wie taal begrijpt, heeft de controle over zijn eigen gedachten.
We gaan het meemaken, lieve jongen.
